Οξυνόροδος, ο ανατολικός παραπόταμος του Τσικνιά

27/05/2020 - 13:50 Ενημερώθηκε 29/05/2020 - 15:52

Ο ποταμός Τσικνιάς πηγάζει από τον Λεπέτυμνο και εκβάλλει στον Κόλπο Καλλονής, περνώντας ανατολικά του Ιερού της Κλοπεδής και της αρχαίας Αρίσβης, όπου κατά τον αρχαιολόγο Ιωάννη Κοντή: «Πιθανά λείψανα ενός παλιού δρόμου, απ’ αυτούς που συνέδεαν την Αρίσβη με την Κλοπεδή, περνώντας μέσα από λοφώδη έκταση σκεπασμένη από πεύκα, παρατηρούνται στη θέση που στα σχέδια (σ.σ. του βιβλίου “Λέσβος και η Μικρασιατική της περιοχή”) σημειώνεται: “Βόρεια από Αρίσβη”». (Αθήνα 1978, σ. 295).

Στις 11-5-19 δημοσίευσα στο «Εμπρός» το κείμενο «Κυκνίας > Τσυκνίας > Τσυκνιάς > Τσικνιάς», σημειώνοντας: «Το δεύτερο συνθετικό της λέξης “Λευκοτσικνιάς”, που αποδίδεται για τον μεταναστευτικό ερωδιό, προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη “Κυκνίας”, η οποία με το φαινόμενο του τσιτακισμού έγινε Τσυκνίας, μετατράπηκε σε Τσυκνιάς και διασώθηκε ως Τσικνιάς. Ο Παυσανίας αναφέρει τους κυκνίες ως λευκούς αετούς, γράφοντας ότι ΒΑ της Σμύρνης: “Στο όρος Σίπυλο και μάλιστα γύρω από την λίμνη του Ταντάλου είδα αετούς, τους ονομαζόμενους κυκνίας, που μοιάζουν πολύ στη λευκότητα με κύκνους”. (Αρκαδικά 17.3). Το όνομα Τσικνιάς το συναντούμε στο ψηλότερο βουνό της Τήνου, στο δυτικότερο κάβο της Ικαρίας και στον μεγαλύτερο ποταμό της Λέσβου. [...] Η ονομασία του ποταμού Τσικνιά είναι φυσικό επακόλουθο της πληθώρας των ερωδιών που κατακλύζουν το δέλτα του».

Το 1850 ο Σταυράκης Αναγνώστης ονομάζει «Οξυνόροδο» τον Τσικνιά, γράφοντας ότι η Λέσβος έχει: «Ποταμούς δύο, ιχθυοφόρους, αν όχι τόσον μεγάλους· τον Βουβάρειον, και τον Οξυνόροδον, κατερχομένους, του μεν πρώτου, από του Ολύμπου και από του Κρέωνος (Σαϊτάριον), μικροτέρου όρους της νήσου, του δε δευτέρου, από του Λεπετύμνου, και χυνομένους αμφοτέρους εις τον κόλπον της Πύρρας, ή Καλλονής». (Λεσβιάς Ωδή. Σμύρνη, σ. 40).

Το 1865 ο Αυστριακός αρχαιολόγος A. Conze σημείωσε: «“Σκνιάς το ποταμό” όπως αποκαλείται από τους ντόπιους». (Reize auf der Insel Lesbos. Hannover, σ. 41).

Το 1881 ο Γεώργιος Αρχοντόπουλος γράφει: «Ποταμούς ιχθυοφόρους και οπωσούν αξίους λόγου έχει δύο: τον Βουβάρειον και τον Οξυνόροδον· και ο μεν πρώτος κατέρχεται από τον Όλυμπον, ο δε δεύτερος από τον Λεπέτυμνον». (Ιστορική και Γεωγραφική περιγραφή της Λέσβου. Στο περ. «Σαπφώ». Μυτιλήνη, σ. 31).

Το 1890 στο χάρτη του Γερμανού γεωγράφου Heinrich Kiepert, στο βιβλίο του Γερμανού αρχαιολόγου Robert Koldewey, ο ποταμός σημειώνεται ως “Tsiknias” δύο φορές, μία στην εκβολή και μία στον κεντρικό κλάδο της δυτικής διακλάδωσης. Στο ίδιο βιβλίο ο Koldewey γράφει: «Ο λόφος της Αρίσβης είναι σαν να δημιουργήθηκε για μια αρχαία πόλη, ένα οροπέδιο, που στα ανατολικά του οριοθετείται από βραχώδη πλαγιά που πέφτει απότομα στον ποταμό “Tschiknias”, αλλά στα δυτικά υψώνεται στα 63,5 μέτρα μια μικρή ακρόπολη, στην οποία βρίσκουμε πάλι ένα καστέλι από τους χριστιανικούς χρόνους», ενώ ο Kiepert προσθέτει: «κατά πληροφορίες των Ξενοφώντα Γκορτζιώτη (σ.σ. αργυραμοιβού) και Εμμανουήλ Mουχτούρη (σ.σ. σχολάρχου) το όνομα “Tsiknias” ανήκει στο δυτικό ρυάκι που περνά σε απόσταση 20 λεπτών, αλλά το ανατολικό ονομάζεται Oxynorodos». (Die Antiken Baureste der Insel Lesbos. London., σ. 29,83).

Το 1900, ο Σταύρος Καρυδώνης γράφει: «Τσικνιά. (τς·Κνιάς) μέγας της νήσου χείμαρρος». (Τα εν Καλλονή της Λέσβου Μοναστήρια, σ. 212).

Το 1970 ο Κώστας Μάκιστος ονομάζει «Ξυνόρρωδο» τον ποταμό Καλάμι, που πηγάζει από τα Μέσσα, υποστηρίζοντας ότι ετυμολογείται από τις λέξεις «ξυνός=κοινός, δικός μας» και «ορρωδώ=φοβούμαι, τρέμω», ενώ το όνομα «Τσικνιάς» το σημειώνει δύο φορές, μία στην εκβολή και μία στον δυτικό παραπόταμο, ενώ τον ανατολικό παραπόταμο τον γράφει με το όνομα «Κουκουβιάς». (Η Σελλάδα της Αγίας Παρασκευής Λέσβου., σ. 46-47, 173).

Το 2015 στο εικονιζόμενο τμήμα του «Γεωτουριστικού χάρτη» του Απόστολου Μακαρατζή ο ποταμός σημειώνεται στην εκβολή ως «Τσικνιάς» ενώ ο ανατολικός παραπόταμος της πρώτης διακλάδωσης, που εισβάλλει στον κύριο ποταμό λίγο βορειότερα του Ιερού της Κλοπεδής και πηγάζει από την κοιλάδα της Νάπης και την Καριανή Μανταμάδου, γράφεται με το όνομα «Ξυνόροδος». Το δυτικό τμήμα της πρώτης διακλάδωσης, διακλαδούμενο λίγο νοτιότερα της Γέφυρας Κρεμαστής, πηγάζει από τα χωριά Στύψη, Υψηλομέτωπο, Γέλια και Κάπη της καλδέρας του Λεπέτυμνου. (Γεωπάρκο Λέσβου. Έκδοση Πανεπιστημίου Αιγαίου και Μουσείου Φυσικής Ιστορίας).

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey