Ασκόλυμπρος ή σκόλυμος: ιδιότητες, οφέλη και καλλιέργεια

Ασκόλυμπρος: γνωστός από την αρχαιότητα, θα τον συναντήσετε κυρίως στη Νότια Ελλάδα, απ’ όπου και οι περισσότερες αναφορές. Μολονότι χρησιμοποιείται όλο το φυτό, μεγαλύτερη θεραπευτική δράση θεωρείται ότι έχει η ρίζα του, ενώ οι νεαροί βλαστοί του είναι βρώσιμοι – σε κάποιες περιοχές της Κρήτης και η ρίζα του. Κυρίως διουρητικός (βρασμένη ρίζα). Κατάλληλος για γαστρεντερικά προβλήματα, δερματοπάθειες, πέτρες στα νεφρά και τη χολή και αρθρίτιδες. Δεν υπάρχουν σύγχρονες αναφορές αν καταπολεμά την υπεριδρωσία, όπως πολλοί πιστεύουν, ή απλώς λειτουργεί σαν… αποσμητικό.

Λατινική ονομασία: Scolymus hispanicus

Άλλες ονομασίες: Σκόλυμος, σκόλυμβρος, σκολύμπρι, σκόλιαμπρος (κ.ά. παρεμφερείς), ασπράγκαθο, ρικόλι

Που φυτρώνει

Στην Κρήτη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα σε ακαλλιέργητα εδάφη, σε λαγκάδια και σε βουνά με χαμηλό υψόμετρο. Βέβαια, στην υπόλοιπη Ελλάδα δεν το τρώνε διότι δεν το αναγνωρίζουν για φαγώσιμο. Ο ασκόλυμπρος είναι πολυετές φυτό, που μπορεί να φτάσει το ένα μέτρο ύψος με βαθιά πασσαλώδη ρίζα, χοντρό κεντρικό βλαστό με οδοντωτά και αγκαθωτά φύλλα. Φέρει κίτρινα άνθη από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβρη και μπορεί να φυτρώσει παντού, από τα πιο πετρώδη εδάφη μέχρι στην άμμο δίπλα στην θάλασσα. Πλέον, Χανιώτες καλλιεργητές έχουν καταφέρει και συλλέξει άγριο σπόρο και καλλιεργούν συστηματικά τους ασκρόλυμπους. Στην Ευρώπη που το κλίμα δεν ευδοκιμεί για να καλλιεργήσουν σκόλυμο το χειμώνα σε ανοιχτό μέρος, τον σπέρνουν κάτω από κιβώτια με υαλοσκεπή όταν επιθυμούν να τον φάνε πρώιμα. Εμείς στο κλίμα της Ελλάδας μπορούμε να τον σπείρουμε σχεδόν όποτε θέλουμε στα περιβόλια μας.

Φαρμακευτικές ιδιότητες του σκόλυμου

Η ρίζα από κάτω είναι σκούρα και παχιά, η οποία έχει τις φαρμακευτικές ιδιότητες. Βρασμένη σε κρασί, ενδείκνυται σε όσους έχουν τις μασχάλες τους και το υπόλοιπο σώμα τους δύσοσμο.

Προκαλεί επίσης πολλά και δύσοσμα ούρα.

Διάβασε επίσης: Χαμομήλι: Ιδιότητες, τα 18 οφέλη του και οι παρενέργειες

Ασκόλυμπρος για τις πέτρες στα νεφρά

Το νερό στο οποίο έχουν βράσει οι ρίζες, σε δοσολογία 5 ποτήρια την ημέρα ρίχνει τις πέτρες στα νεφρά.

Ασκόλυμπρος για τα μαλλιά

Ο σκόλυμος, συλλεγμένος πριν ανθίσει, όταν χτυπηθεί και πιεστεί παράγει ένα χυμό, που αν εφαρμοστεί στο κεφάλι, κάνει τα μαλλιά να αναπτυχθούν.

Ασκόλυμπρος και ατονία

Παλιοί (Lewis, Λινναίος, Giribert κ.ά.) και νέοι φυσιοθεραπευτές συνιστούν τη χρησιμοποίηση όλου του φυτού (ανθισμένου) ως περίφημο φάρμακο εναντίον της ατονίας των πεπτικών οργάνων, της ανορεξίας, καθώς αυξάνει τις εκκρίσεις του στομαχιού και της χολής.

Είναι επίσης χρήσιμο κατά της γενικής ατονίας του οργανισμού, ιδιαίτερα εκείνης που συνοδεύει τους διαλείποντες πυρετούς ή εκείνης που ακολουθεί τα εξανθηματικά νοσήματα, καθώς και εναντίον του ίκτερου, Το αφέψημα του κνίκου χρησιμοποιείται και εξωτερικά στα άτονα, τα γαγγραινώδη και καρκινώδη έλκη, όπου παίζει το ρόλο του καθαριστικού και τονωτικού. Τέλος, χρησιμοποιείται κατά της κράμπας, ενώ είναι και γαλακταγωγό (αυξάνει τη ροή του γάλακτος).

Διάβασε επίσης: Τσάι του βουνού: τα οφέλη και οι παρενέργειες

Ασκόλυμπρος ως αποσμητικό

Για να εξουδετερώσετε την άσχημη μυρωδιά του ιδρώτα, να πλένεστε με εκχύλισμα ασκολύμπρου ανακατεμένο με κρασί. Αυτό είναι και το πρώτο αποσμητικό που παρασκευάστηκε. Μαζεύετε τις ρίζες των φυτών σε πλήρη ανάπτυξη πριν την ανθοφορία και τις βράζετε σε νερό καλά μέχρι να λιώσουν, τις στραγγίζετε και τις δουλεύετε με μέλι για να γίνουν πάστα και παίρνετε μια κουταλιά τη σούπας κάθε πρωί μέχρι να εξαφανιστεί η κακοσμία.

Στο πιάτο

Τα νεαρά φυτά, φρέσκα μαζεύονται αφαιρούνται τα αγκάθια και τρώγονται ωμά ή βραστά. Οι ρίζες του αποτελούνται από ένα ξυλώδες κεντρικό μέρος και ένα λευκό, σαρκώδες εξωτερικό περίβλημα. Τους βγάζουμε με μία τσάπα προσεκτικά από το χώμα για να μην σπάσουμε την ρίζα, έπειτα τον καθαρίζουμε με ένα μαχαίρι και σχίζουμε την ρίζα για να αφαιρέσουμε το σκληρό μέρος και είναι έτοιμος για πλύσιμο και βράσιμο. Έπειτα τον πλένουμε πολύ καλά και τον βράζουμε καλά. Στην συνέχεια τους προσθέτουμε στο πιάτο μας ελαιόλαδο, αλάτι ανεπεξέργαστο θαλασσινό και λεμόνι.

Οι ασκόλυμπροι μαγειρεύονται με πολλούς τρόπους. Βραστοί με λαδολέμονο, σαν συστατικό του κλασικού κρητικού γιαχνιού με μάραθα και άλλα μυριστικά, με χοχλιούς και φυσικά με κρέας.

Στην κρητική μαγειρική το περίβλημα μαζί με τη σαρκώδη ράχη των φύλλων χρησιμοποιείται για σούπες οι οποίες είναι πολύ νόστιμες και ένα αρνάκι φρικασέ ή αυγολέμονο που είναι σκέτη λιχουδιά.

Για να τους καθαρίσουμε, βγάζουμε τα αγκάθια από τα φύλλα ώστε να μείνει το κεντρικό νεύρο. Επίσης, με κοφτερό μαχαιράκι βγάζουμε την εξωτερική μεμβράνη της ρίζας ξύνοντάς τη, και μετά την σκίζουμε και αφαιρούμε το κεντρικό κυλινδρικό ξυλώδες μέρος.

Επίδραση στον σακχαρώδη διαβήτη και όχι μόνο

Σε σχετική πανεπιστημιακή μελέτη διαπιστώθηκε ότι το φυτό μπορεί να μειώσει θεαματικά τις παρενέργειες που προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης. Σε άλλη πανεπιστημιακή έρευνα διαπιστώθηκε ότι το τριτερπενοειδές (αιθυλεστέρας) που περιέχεται στον φλοιό της ρίζας του φυτού έχει έντονες αντισπασμωδικές και σπασμογόνες ιδιότητες.

Προσοχή

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Τα βότανα θα πρέπει να καταναλώνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως για όσους ακολουθούν ιατροφαρμακευτική αγωγή, αλλά και για τις εγκύους, τις θηλάζουσες και τα παιδιά. Τα βότανα δεν αποτελούν φάρμακα, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε αλόγιστα και με την ελπίδα ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.Τα φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που γνωρίζουν καλύτερα. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Η λανθασμένη αναγνώριση βοτάνων είναι η αιτία συχνά για πολλές παρενέργειες.

Πηγές:

^{Η κουζίνα των βοτάνων - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Μοναστηριακές Θεραπείες - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke
100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Larousse – Britannica
https://www.britannica.com/topic/list-of-herbs-and-spices-2024392
https://greatist.com/health/herb-guide#1
https://web.extension.illinois.edu/herbs/directory.cfm
https://www.planetnatural.com/category/gardening/herb/growing-guides-herbs/
https://www.health.com/food/
Διοσκουρίδης-Περί ύλης Ιατρικής-Τρίτος τόμος
230 βότανα-Ιουλίας Δαβάρα-Αθήναι 1978
http://phyto.gr/agriagatho/
https://www.proionta-tis-fisis.com/askolympros-to-agrio-agkathoto-hortariko-pou-tha-latrepsete/
https://www.ftiaxno.gr/2013/12/skolimos-kalliergeia-kai-farmakeutikes--idiotites.html
http://www.fytokomia.gr/permalink/10731.html
https://www.emedi.gr/%CE%B5%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%B5%CE%AF%CE%B5%CF%82/%CE%B2%CF%8C%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B1/item/5692-%CF%87%CF%81%CE%AE%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%82-%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CF%83%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%AD%CF%82-%CE%BC%CE%B5-%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%82.html#.XjC8WGgzaM8
https://el.wikipedia.org/}